Pijn waarschuw en dwingt:
Pijn heeft een dubbel doel: het signaleert aan de ene kant schadelijke prikkels (de hete pan, de wespensteek, de knellende schoen), en dwingt aan de andere kant zinvol gedrag af (ovenhandschoen aantrekken, wrijven over de pijnlijke plek, schoen verwisselen). Pijn heeft vanuit de evolutietheorie dus een beschermende functie. Je zou beschadiging aan het lichaam minder snel opvallen als je er geen alarmbel afgaat.
Belangrijk:
Pijn waarschuwt als er schade is aan het lichaam (somatogene pijn). Door deze functie hebben we onbewust de gedachte dat pijn gelijk moet zijn aan schade aan het lichaam. Dit laatste blijkt niet altijd het geval. Pijn kan bijvoorbeeld voortkomen uit beschadiging van het zenuwstelsel (neurogene pijn) of het wordt veroorzaakt op basis van gedachtes, verwachtingen of emoties (psychogene pijn).
Doordat we de gedachte hebben ‘pijn = gelijk aan weefselschade’ zijn we geneigd opzoek te gaan naar medische oplossingen voor de lichamelijke schade. Er ontstaat dan ook veel onbegrip als uit bijvoorbeeld scans komt dat er geen weefselschade te zien is. Het kan in dat geval nuttig zijn om de pijn vanuit een andere kant te benaderen.
Pijn kan op een andere manier nuttig zijn.
Pijngedrag kan zich vastzetten omdat het iets nuttig oplevert. Hieronder volgen enkele voorbeelden:
- Een kind wordt geplaagd op school. Het krijgt buikpijn en mag dan thuisblijven. De pijn kan hierdoor gestimuleerd worden.
- Door de pijn wordt de relatiecrisis uitgesteld. De partner neemt de verzorgende rol aan. Door de pijn wordt een ander probleem vermeden.
Deze processen lopen geheel onbewust. Belangrijk is te benadrukken dat deze pijn niet nep is of maar “tussen je oren zit.” Het betekent dat de pijn niet waarschuwt voor schade in het lichaam. De pijn dwingt iets zinvols af: het kind met buikpijn ervaart niet meer de nare gevoelens van gepest te worden. Het brein lijkt hierin de keuze te maken.
Doordat we vanuit het klassieke pijnsysteem de gedachte hebben ‘pijn = gelijk aan lichamelijke schade’ zijn we vaak geneigd opzoek te gaan naar schade in het lichaam. Het kan ook nuttig zijn om het van een andere kant te bekijken: levert de pijn wellicht een nuttig gedrag op?
Bij het kind dat gepest wordt komt dan de pestgevoelens naar voren. De pijn zorgt ervoor dat het kind niet naar school hoeft en zo de nare gevoelens van gepest worden niet hoeft te ondergaan. Het is dan meer voor de hand liggend dat er interventies op school plaats moeten vinden, zodat het pesten stopt en het kind met veilige gevoelens naar school kan.
Dat pijn nuttig is betekent niet dat het ook bevorderlijk voor jou kan zijn. De afweging die het brein maakt in het voorbeeld van het kind is dat het kiest tussen het genereren van pijn of het aangaan van nare gevoelens door het pesten.
ErgoCoaching en chronische pijn
In de behandeling wordt gekeken naar het gedragsmatige aspect van pijn. Als je bewust bent van hoe de pijn van invloed is op je gedrag ben je in staat er beter invloed op uit te oefenen. Ons gedrag is grotendeels onbewust, waardoor we het als mensen soms lastig vinden om bewust te worden van de oorzaak van onze problemen. In behandeling help ik je bewust te worden van onbewuste patronen die ontstane problemen veroorzaken of in stand houden. Zowel in denken als in doen.
Met vriendelijke groet,
Pim