Stress: actie- en herstelmodus

De belangrijkste oorzaak van chronische vermoeidheidsklachten is stress.

Wat is stress?

In het kort:

·       Stress ontstaat wanneer te lang te veel spanning aanwezig is.

·       Er worden drie soorten stress onderscheiden: spannende stress, frustrerende stress en schadelijke stress.

·       Niet iedereen is even gevoelig voor stress.

·       Stress heeft verschillende oorzaken. Bekende oorzaken zijn een hoge werkdruk en ziekte of overlijden van een naaste.

·       Stress kan zich uiten in lichamelijke en psychische klachten. Het is merkbaar in gevoelens, gedrag en/of gedachten.

·       Voldoende beweging en ontspanning zijn belangrijk.

·       Herstellen van stress duurt langer naarmate je langer gestrest bent.

·       Lukt het niet om zelf stress te verminderen, zoek dan hulp bij een arts, psycholoog of coach.

Over stress

Stress is eigenlijk gewoon spanning. Je hebt altijd een beetje spanning nodig om goed te kunnen functioneren. Deze spanning zorgt er namelijk voor dat je lichaam klaar is voor actie. Pas wanneer er op de lange termijn te veel spanning aanwezig is, kan dit leiden tot klachten.

Je lichaam maakt geen onderscheid tussen een deadline die je niet haalt of een levensbedreigende situatie. Stress helpt je lichaam door zich klaar te maken om te vechten of te vluchten. Je hersenen geven een signaal af waardoor je lichaam het hormoon adrenaline gaat aanmaken. Hierdoor gaat je hart sneller kloppen, je ademhaling gaat sneller en je spieren spannen zich aan. Op die manier kun je optimaal reageren op het ‘gevaar’. Als het gevaar op korte termijn nog niet geweken is, maakt je lichaam ook nog cortisol aan, een ander stresshormoon dat je ‘paraat’ houdt.

De effecten zijn normaal gesproken van korte duur, waarna je lichaam even de tijd nodig heeft om zich te herstellen. Als de stress te lang aanhoudt, kun je overspannen raken of een burn-out krijgen.

Belangrijk om te weten:

Je lichaam kent de ontspannings-modus en de actie-modus. Met andere woorden is dit het parasympatische (ontspanning) en orthosympatische (actie)  gedeeltes van ons zenuwstelsel. Je hebt beide nodig om goed in balans door het leven te gaan. Als je hiertussen goed afwisselt zorg je ervoor dat je in balans blijft. Als we teveel in de actie-modus staan zorgt dat er dus voor dat we veel in de stress stand staan. Hierdoor slaat de balans door en is ons lichaam minder in staat om te herstellen. Hierdoor raken andere systemen in ons lichaam uit balans en kunnen we klachten gaan creëren.

Soorten stress

Het Instituut voor Stress Preventie in Leiden onderscheidt drie soorten stress: spannende stress, frustrerende stress en schadelijke stress.

Spannende stress. De spannende stress is een positieve vorm van stress. Het helpt je goed te presteren en extra alert te zijn in bepaalde situaties. Dat kan variëren van een sollicitatiegesprek tot een rondje racen op het circuit van Zandvoort.

Frustrerende stress. De frustrerende stress treedt op onder omstandigheden die frustraties oproepen, zoals in de file staan of een collega die er met de pet naar gooit. 

Schadelijke stress. De schadelijke stress ten slotte is de ernstigste soort. Deze ontstaat bijvoorbeeld als een werknemer langdurig boven zijn kunnen moet presteren, als iemand regelmatig gepest wordt of na een traumatische ervaring, als bijvoorbeeld een bankoverval. Als die spanning blijft aanhouden en het lichaam niet terugkeert naar een zogenaamd rustniveau, spreken we van chronische stress.

Oorzaken van stress

Veel verschillende situaties kunnen stress veroorzaken. Een hoge werkdruk is een vrij bekend voorbeeld, maar ook ziekte of overlijden van een naaste kan voor veel stress zorgen. Toch is niet iedereen even gevoelig voor stress. Dit heeft te maken met de balans tussen de draagkracht die je hebt en de draaglast die je te verduren krijgt (belasting en belastbaarheid). Als je een hoge draagkracht hebt, kun je meer of grotere stressvolle situaties aan dan iemand die een lage draagkracht heeft. 

Symptomen van stress

Wanneer een stressvolle situatie te lang duurt of meerdere stressvolle situaties elkaar te snel opvolgen, heeft je lichaam geen tijd om zich te herstellen. De stress stapelt zich dan op totdat het te veel wordt.

De symptomen van stress zijn onder te verdelen in vier verschillende soorten: lichamelijke klachten, psychische klachten, gedragssymptomen en gedachtensymptomen.

Lichamelijke klachten:

·       Hoofdpijn, rugpijn, stijve schouders.

·       Spijsverteringsstoornissen waaronder maagklachten.

·       Rusteloosheid, slaapproblemen en vermoeidheid.

Psychische klachten:

·       Snel geïrriteerd en gefrustreerd of juist snel huilen.

·       Gevoel van ongelukkigheid, machteloosheid en dingen somber inzien.

Gedragssymptomen:

·       Bazigheid, snauwerigheid en extreem kritisch tegenover anderen.

·       Overmatig eten, drinken, roken et cetera.

Gedachtensymptomen:

·       Geen concentratie meer, moeite met helder nadenken.

·       Vergeetachtigheid, geheugenproblemen.

·       Problemen met creativiteit of oplossend vermogen.

Daarnaast onderdrukt een langdurig verhoogde hoeveelheid cortisol het immuunsysteem, waardoor je vatbaarder bent voor ziektes en ontstekingen.

Wat kan de ergocoach voor jou betekenen als je langdurig vermoeid bent of stress ervaart:

• Herstel de balans in mentale belasting en belastbaarheid.
• Hypnose ontspanningsoefeningen voor een diepere gevoel van ontspanning.
• Tijdlijntherapie.

Neem contact op voor een gratis kennismakingsgesprek